Ochotnicza Straż Pożarna w Zabratówce
Powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej w Zabratówce przypada na okres dwudziestolecia międzywojennego. Jest to jedyna organizacja społeczna z Zabratówki, która powstała przed II wojną światowa i nadal istnieje, nieprzerwanie działając przez 90 lat.
Inicjatorami powstania OSP byli mieszkańcy wsi, Sylwester Marcinek, Wojciech Wąsacz i Jan Litwin. Zebranie założycielskie jednostki odbyło się w dniu 4 października 1934 roku. Ochotniczą Straż Pożarną w Zabratówce utworzyło 34 członków założycieli. Podczas zebrania dokonano wyboru pierwszego Zarządu OSP, w skład którego weszli: Sylwester Marcinek – prezes zarządu, Wojciech Wąsacz – naczelnik, Włodzimierz Szydełko – gospodarz, Tadeusz Litwin – sekretarz, Jan Nizioł – członek i przedstawiciel wsi. Do komisji rewizyjnej weszli członkowie: Karol Litwin, Ludwik Sroka, Piotr Czarnota, Augustyn Kusz i Jan Litwin. Jednostka była zarejestrowanym stowarzyszeniem, działającym na podstawie własnego statutu przyjętego przez walne zebranie. Jednocześnie straż funkcjonowała w ramach większej organizacji – Związku Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej, działającej w okresie międzywojennym. Powstanie OSP w Zabratówce spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem i odzewem wśród mieszkańców wsi. Już na zebraniu założycielskim do nowej organizacji zapisało się 34 członków. Na jednym z następnych zebrań, 2 listopada 1934 roku, jednostkę zasiliło kolejnych 20 druhów. W lutym następnego roku liczba członków OSP wynosiła już 70 osób. Warto zaznaczyć, że ponownie podobny stan kadrowy jednostka osiągnęła dopiero 70 lat później, na początku XXI wieku.
Początek działalności OSP w Zabratówce był bardzo trudny. Organizacja w ogóle nie posiadała sprzętu pożarniczego i umundurowania. Strażacy nie mieli też własnej siedziby, a większość zebrań odbywała się w budynku szkoły. Dlatego też druhowie systematycznie odkładali skromne środki na zakup najpotrzebniejszego wyposażenia. Starania te zostały zwieńczone sukcesem w 1937 roku, kiedy to ze środków własnych zakupiono pompę tłokową, tzw. „sikawkę”. Warto dodać, że pompa ta do tej pory jest w posiadaniu jednostki, odnowiona przez strażaków upiększa ważniejsze uroczystości. Niezrealizowanym marzeniem druhów w tamtych latach była budowa własnej remizy. Zgodnie z zapisem zawartym w książce protokołów, budowa remizy miała szansę ziścić się w 1940 roku, lecz niestety wybuch II wojny światowej zniweczył ten plan.
Wybuch II wojny światowej, a następnie lata okupacji niemieckiej wywarły niezatarte piętno na funkcjonowaniu OSP w Zabratówce. Nie działała cała struktura organizacji, nie zbierały się zarządy, mogły działać jedynie drużyny bojowe pod dowództwem naczelników. Czas okupacji to okres, w którym faktycznie zamarła aktywność kulturalno – oświatowa OSP. Organizacja spotkań i uroczystości była zakazana. W zimowy wieczór 6 stycznia 1944 roku rozegrały się tragiczne wydarzenia, które pozostały na zawsze w pamięci mieszkańców wsi. Wtedy to hitlerowscy oprawcy zamordowali dziewięć osób zgromadzonych na prywatnej uroczystości w przysiółku Pułanki. Jedną z ofiar mordu był naczelnik OSP, druh Wojciech Wąsacz. Po śmierci naczelnika jego obowiązki przejął druh Stanisław Gonek, który funkcję tę pełnił do roku 1946. Wielu strażaków przez okres okupacji działało w strukturach państwa podziemnego, jako członkowie Batalionów Chłopskich.
Koniec wojny tchnął w organizację nowe siły. Na pierwszym powojennym posiedzeniu zarządu OSP w dniu 5 marca 1946 roku podsumowano działalność straży za ubiegły 1945 rok oraz wybrano nowy zarząd OSP, w związku z rezygnacją dotychczasowego naczelnika (komendanta) straży, druha Stanisława Gonka. Nowym naczelnikiem został Karol Szczepański i pełnił, stosując aktualną nomenklaturę, funkcję prezesa. Według stanu księgi ewidencyjnej za rok 1945 OSP liczyła 19 członków. Jednak co roku stan liczbowy powiększa się i już w 1946 roku straż liczy 43 osoby, w tym 4 kobiety. W roku 1947 w strukturze organizacyjnej ochotniczych straży pożarnych pojawia się funkcja prezesa OSP. Podczas zebrania w dniu 29 października 1947 roku Prezesem OSP został Augustyn Kmiotek, który pełnił również funkcję sołtysa. 15 lutego 1948 roku na walnym zebraniu Ochotniczej Straży Pożarnej wybrano nowego naczelnika straży, którym został Andrzej Kusz. Do kolejnej zmiany zarządu doszło w 1958 roku, prezesem OSP został Andrzej Kusz, a naczelnikiem Mieczysław Czarnota, którzy pełnili swoje funkcje przez prawie 30 lat.
Stan posiadania sprzętowego jednostki był skromny. Strażacy dysponowali sikawką, wozem konnym i drobnym sprzętem podręcznym. Od 1957 roku OSP otrzymała pomieszczenie w nowym budynku Domu Ludowego, przeznaczone na garaż. W 1959 roku po długich staraniach udało się pozyskać motopompę M800 Polonia. Strażacy w tamtym czasie aktywnie włączali się w życie społeczne i kulturalne miejscowości. Organizowali różne uroczystości i wydarzenia. Działało koło teatralne, a od 1956 roku dzięki strażackiej inicjatywie w Domu Ludowym powstało kino „Marzenie”. Wszystkie dochody uzyskane ze swojej działalności druhowie przeznaczali na prace związane z wykończeniem pomieszczeń Domu Ludowego.
Lata 60 ubiegłego wieku to w głównej mierze wysiłki w celu zbudowania własnego budynku Domu Strażaka. Zakupiono działkę w centrum Zabratówki. Strażacy przeznaczyli na tę budowę wszystkie oszczędności i wiele dni pracy społecznej. Budowa trwała około 4 lata i została zakończona w 1969 roku. Po oddaniu do użytku nowego budynku remizy strażackiej oraz po jej zagospodarowaniu strażacy przystąpili do dalszego dosprzętowienia jednostki. Po usilnych staraniach prowadzonych przez zarząd OSP, zarówno w Komendzie Wojewódzkiej Straży Pożarnej w Rzeszowie i Powiatowej Komendzie Straży Pożarnych w Łańcucie, 22 października 1971 roku strażacy otrzymali nowy samochód Żuk A 03 wyposażony w motopompę „Polonia PO 5” i armaturę pożarniczą. Lata 70. XX wieku były okresem stabilnej działalności stowarzyszenia. Wykonane zostało planowane wcześniej ogrodzenie budynku, wybudowano obok straży mniejszy budynek gospodarczy, w którego części członkinie Koła Gospodyń Wiejskich w Zabratówce prowadziły magiel elektryczny służący mieszkańcom.
Lata 80 i 90. XX wieku były trudnym okresem dla stowarzyszenia, ponieważ narastający kryzys i niestabilność polityczna, przemiany ustrojowe, brak środków finansowych nie sprzyjały rozwojowi działalności. Znacząco spadła liczba członków organizacji. Jednak zarządy OSP nie poddawały się i czyniły starania w celu poprawy sytuacji. Działania te zaczęły przynosić wymierne efekty już w połowie lat 90. XX wieku. Dużym wydarzeniem dla jednostki był dzień 19 maja 1985 roku, kiedy to Ochotnicza Straż Pożarna w Zabratówce obchodziła uroczystość 50 – lecia założenia jednostki i z tej okazji ufundowany został sztandar. W 1987 roku dokonano wyboru nowego zarządu: prezesem został druh Mieczysław Czarnota, naczelnikiem druh Stanisław Litwin. W 1993 roku w zarządzie doszło do kolejnej zmiany i funkcję prezesa objął druh Jan Szczepański. Przełomem w działalności i impulsem rozwojowym był rok 1998, kiedy to w grudniu udało się pozyskać tak potrzebny średni samochód ratowniczo – gaśniczy z napędem terenowym, Star 244 GBA 2,5/16. Wydarzenie to rozpoczyna intensywny rozwój jednostki, która w nowym tysiącleciu osiągnęła historycznie wysoki poziom.
Nie zachowało się wiele fotografii strażackich. Jednak te, które udało się ocalić, pokazują przekrój całego czasu działalności objętego niniejszym opracowaniem, a więc od momentu założenia OSP w październiku 1934 roku do końca lat 90. XX wieku.
