Tutejszą parafię utworzono pod koniec XVI wieku. Wieś została założona kilka dekad wcześniej i w interesie jej właścicieli (rodu Pileckich) leżało, aby mocniej zintegrować tutejszych mieszkańców poprzez szerzenie we wsi wiary katolickiej. Fundatorką i założycielką parafii była Anna z Pilczy, żona Krzysztofa Kostki herbu „Dąbrowa” w roku 1587. Podarowała 1 łan ziemi na postawienie kościoła i utworzenie plebańskiego folwarku. Pierwszym proboszczem tutejszej parafii był czcigodny Adam Zegart i on zbudował drewniany kościół, który konsekrowano w roku 1595, pod wezwaniem Świętej Trójcy. Kolejnym proboszczem tutejszej parafii był ks. Marcin Golankiewicz. Istnieje duże prawdopodobieństwo, iż ks. Golankiewicz, zanim parafia zaczęła na powrót funkcjonować, musiał odbudować tutejszy kościół, a przynajmniej poddać go gruntownemu remontowi. Działo się to około roku 1670. Ks. Golankiewicz zakończył pracę duszpasterską w Woli – 19 XII 1688 r.
W ciągu kolejnych 185 lat, posługę duszpasterską pełniło 26 kapłanów. Niektórzy z nich byli proboszczami, a niektórzy tylko kuratami lub administratorami. Po roku 1780, aż do roku 1875, korzyści z plebańskiego folwarku, który liczył już wówczas około 50 mórg gruntu, czerpała Kuria w Przemyślu. W Woli, w budynku naszej plebanii, niejednokrotnie mieszkały wówczas osoby wyznaczone na zarządców, a w czasach późniejszych dzierżawców tego majątku. Dochody z niego płynęły do Kurii. Do najbardziej zasłużonych kapłanów z tego okresu należeli księża: Jan Stanisław Weselski, Józef Czaszyński, Sebastian Pysiewicz, Adam Barański, Franciszek Wolszlegier, Dionizy Wojnarowicz i Jan Laurenty Miziewicz.
W roku 1875 parafię objął ks. Jan Dobrowolski i tutejszym proboszczem był do roku 1902. Jako proboszcz dysponował parafialnym majątkiem i zapewne dochody z niego bardzo były mu potrzebne, bo to właśnie ks. Dobrowolski wybudował, w Woli Rafałowskiej, nowy, murowany kościół. Jak sam napisał w kronice: – […] W roku Pańskim 1891 w miejsce starego drewnianego, który zgnił, nowy kościół z cegły z trzema nawami i wieżą jest zbudowany z ofiar wiernych staraniem proboszcza zebranych różnymi sposobami. W 1892 błogosławiony i 24 czerwca 1899 przez Jego ekscelencję Józefa Sebastiana Pelczara wówczas przemyskiego biskupa pomocniczego został konsekrowany.
Potwierdzeniem, iż proboszcz imał się różnych sposobów, aby zgromadzić fundusze na budowę nowego kościoła, może być chociażby prośba zamieszczona w tygodniku „Gazeta Rzeszowska”, fragment szpalty tego czasopisma zamieszczamy na końcu artykułu.
Innym źródłem dochodów na budowę nowej świątyni, obok zapewne niemałych datków wiernych z Woli i Zabratówki, były wpływy z chrztów, ślubów i pogrzebów. Ksiądz Dobrowolski uzyskał odnośną zgodę Kurii i udzielał tych sakramentów, szczególnie dużo chrztów, nie tylko swoim parafianom, ale też wiernym z parafii sąsiednich: Chmielnika (Błędowa, Chmielnik), Handzlówki, Kraczkowej, Malawy i innych z pobliża.
Ksiądz Dobrowolski zapisał także: – Proboszcz, w kościele tym wszystkie warunki do kultu Bożego konieczne staraniem swoim zapewnia: ołtarze nowe […] (wielki, któremu oprócz starych dorobiono nowe części, przyzwoicie jest […] odnowiony i pozłocony), podwyższenie, organy, chrzcielnica, ławki, obrazy […] jak również zakupy różnego rodzaju poczynił: monstrancji srebrnej, srebrnego cyborium, srebrnego kielicha i innych rzeczy należących i wzbogacających Boży kult.
Obok nowego kościoła, za probostwa ks. Dobrowolskiego zostały wybudowane i inne obiekty, które były w parafii niezbędne, a ksiądz opisał te prace w sposób następujący:
– W roku 1894 nowy budynek dla organisty został zbudowany.
– W roku 1895 proboszcz wybudował, ponownie z ofiar wiernych jego staraniem osobiście zebranych, nowe miejsce zamieszkania plebanię z cegły, dach z dachówek, z 6-cioma pokojami, sienią, kuchnią i dwiema piwnicami. Do 4 pomieszczeń w miejsce podłogi drewnianej nowe posadzki z litego materiału (kamionka), który jest przekazany. […] W roku 1895 kościół murem z cegły został otoczony. […] W czasie jego zarządu w roku 1891 został zbudowany spichlerz i budynek dla przechowywania wozów.
W opisie prac wykonanych w nowym kościele ks. Dobrowolski wspomina też o organach. Wzmianki o tym, że w drewnianym kościółku był chór i organy pojawiają się już w ostatnich dekadach XVII wieku. Natomiast po wizytacji z roku 1721 zapisano: – […] chór w górze nad wejściem od zachodu tamże organy […]. Dokładniejszych informacji, na ten temat udzielił nam, ks. biskup Wacław Hieronim Sierakowski, który po wizytacji z roku 1745 zapisał: – Nad wielkiemi drzwiami chor z deszczek budowany pstro malowany. Z podłogą z tarcic dobrą do którego wchod po schodkach drewnianych. W nim Pozytew Szkatulna [organy] mała o głosach sześciu y bebnie iednym ten reperacyi potrzebuie [w cytatach pisownia oryginalna]. W późniejszych czasach również pojawiają się informacje o organach i są one najczęściej utyskiwaniem na usterki tychże oraz wzmiankami o konieczności ich naprawy. Naprawy takie odbyły się chociażby w roku 1806 i 1846. W nowym kościele wkrótce pojawiły się również nowe organy. W roku 1893 dokonano zakupu tego instrumentu w firmie Jana Grocholskiego – organmistrza z Krakowa, a zapłacono za nie 1000 złotych reńskich.
Ksiądz Jan Dobrowolski odszedł z naszej parafii w roku 1902 i został zastąpiony przez ks. Michała Patlę, który z kolei zrezygnował z posługi kapłańskiej w Woli Rafałowskiej w roku 1921.
Bezsprzecznie z wiernymi z Woli Rafałowskiej i Zabratówki najdłużej pracował ks. Józef Szurek. Przybył do parafii 18 kwietnia 1921 r., a zmarł 2 listopada w roku 1964 i przez ponad 43 lata, bez przerwy, pełnił funkcję proboszcza. Ksiądz Szurek to urodzony gospodarz. Taki jego obraz zachował się we wspomnieniach starszych parafian i taka też charakterystyka wynika ze sporządzonych przez niego zapisów w kronice. W okresie powojennym, starzejącemu się już ks. Szurkowi, pomagało kilku młodszych księży, w tym ks. Zbigniew Pallasek. Ten ostatni posługę kapłańską w Woli rozpoczął w roku 1944, a zakończył ją w roku 1970. W okresie gdy proboszczami byli ks. Szurek i ks. Pallasek, w kościele wykonywano wiele prac remontowych i naprawczych, a w roku 1927 parafianie usłyszeli donośny głos trzech nowych dzwonów. Przez cały ten czas działało również plebańskie gospodarstwo.
Kolejnym proboszczem w naszej parafii był ks. Julian Urban. Do Woli przybył w roku 1970, a w roku 1991 musiał swą pracę zakończyć ze względu na stan zdrowia. W okresie posługi ks. Urbana wieżę kościelną pokryto nową blachą, wymieniono rynny i zakonserwowano dach. Wymieniono okna i drzwi zewnętrzne. W roku 1973 zostało pomalowane wnętrze kościoła. W kolejnych latach usunięto drzewa z placu kościelnego, a następnie odwadniano kościół i układano wokół kościoła betonowe płyty.
Ksiądz Franciszek Kwolek objął probostwo w Woli Rafałowskiej w roku 1991, a odszedł od nas, przeniesiony do Tyczyna, w roku 1999. Przy kościele wykonywano wówczas wiele prac, jednak najistotniejszymi pamiątkami po proboszczowaniu ks. Kwolka są: nowa plebania i kaplica cmentarna.
Kolejnymi kapłanami pracującymi w naszej parafii byli księża: Kazimierz Rzońca i Kazimierz Stawarz. Ks. Stawarz rozpoczął swą posługę w czerwcu w roku 2000, a zakończył ją w sierpniu w roku 2012. Okres ten, wierni będą pamiętać gdyż wówczas zmieniono konstrukcje dachu na kościelnej wieży i cały kościelny dach pokryto nową miedzianą blachą.
Aktualnie naszym proboszczem jest ks. Jerzy Rusin. Jego proboszczowanie odznacza się umiejętnością mobilizowania parafian do pomocy w urządzaniu i upiększaniu kościoła oraz jego otoczenia. Miedzy innymi wykonano już odwodnienie wnętrza kościoła, podłogowe ogrzewanie i położono marmurową posadzkę. Zadbano o parking i cmentarz. Przebudowano tzw. „starą plebanię”, czyniąc z niej obiekt, który może być różnorako użytkowany. Wnętrze naszego kościoła wiele zyskało po konserwacji i nowym pozłoceniu ołtarza głównego, a obecnie przez wstawianie okiennych witraży o wymowie sakralnej.
Dotychczas, w naszym opisie, więcej uwagi poświęcaliśmy profanum – teraz kilka słów o sacrum. Obok normalnych tradycyjnych nabożeństw, w parafii odbywały się Misje Święte. Niestety, jedynie ks. Szurek pozostawił nam opis tego duchowego święta. Oto wybrane fragmenty: – […] W dniach od 15 do 22 maja 1938 odbyły się Misje św. w tutejszej parafii pod przewodnictwem O.O. Kapucynów: […] Na nauki i nabożeństwa misyjne spieszyli gorliwie parafianie i obcy tak iż kościół był zawsze po brzegi wypełniony. […] przystąpili parafianie do spowiedzi św. […] i przystąpili do Komunii św. generalnej. […] Komuniji św. przyjęto w czasie Misji św. przeszło 2.700. Na zakończenie Misji osadzono uroczyście nowy dębowy Krzyż Misyjny w miejsce starego od 38 lat istniejącego, […].
Parafianie przyjmowali sakrament bierzmowania, co w dawniejszych czasach połączone było z wizytacjami parafii przez kolejnych biskupów.
Powyżej była wzmianka o organach, ale nawet najlepsze – same grały nie będą. W całej historii tutejszej parafii stanowisko organisty piastowało kilkadziesiąt osób. Trudno jest ustalić dokładne liczby, bo nie prowadzono odnośnej statystyki. Na podstawie zapisów w księgach metrykalnych wiemy, iż w XIX wieku pełniło tę funkcje co najmniej 17 osób. Organistów, w tym okresie, mogło być jednak więcej, gdyż zmieniali się oni bardzo często, a nie wszyscy mieli powody by trafić do ksiąg metrykalnych. Z pierwszych dwóch dekad XX w. organiści nie są znani i dopiero od roku 1922, w którym stanowisko to objął Michał Sawicki, wiemy kto i w jakim okresie grał na naszych organach. Organiści mieszkali wówczas na miejscu, w chałupie, którą zbudował dla nich jeszcze ks. Dobrowolski. Pan Sawicki odszedł z Woli w roku 1932. W latach 1932 – 1945 organistą był Szczepan Panek. Następnie, w latach 1945 – 1969 Władysław Nutowski, a w latach 1969 – 1975 Kazimierz Gargała. Widzimy już, że w XX wieku, okres pobytu u nas kolejnych organistów jest znacznie dłuższy niż to miało miejsce w wieku XIX. Jednak bezsprzecznie, rekordzistą w długości okresu gry na organach w naszym kościele jest pan Jan Murias. Minęło już niemalże pół wieku, od chwili gdy po raz pierwszy zasiadł za klawiaturą tutejszych organów, co miało miejsce w roku 1975.
Jak każda parafia, której dzieje liczone są na kilka stuleci, tak i nasza ma, lub miała, obrazy oraz sprzęty zabytkowe. Bezsprzecznie najwartościowszym zabytkiem jest ołtarz główny. Jego znaczna część pochodzi jeszcze z drewnianego kościoła i powstała w okresie renesansu (lata 1595 – 1620). Drugim bardzo cennym zabytkiem był obraz w formie tryptyku. Napisaliśmy miała i był, gdyż obecnie obraz ten prawdopodobnie znajduje się w muzeum Kurii w Przemyślu. O wartości tryptyku stanowią jego skrzydła, które są obrazami pochodzącymi z końca XV stulecia. Obustronnie namalowane na nich wizerunki świętych ujęte są w ramy: złotą od strony lica, a na odwrociu i bokach – czerwoną. W księdze inwentarzowej muzeum obrazy te zostały wpisane pod numerem 336 w roku 1969. Nie zanotowano kto je do muzeum przekazał. Są też w naszym kościele dwa zabytkowe feretrony z II połowy XIX wieki i Krucyfiks, który powstał w wieku XVIII.
Kończąc opowieść o naszym kościele i tutejszej parafii należy wspomnieć, że od ostatnich dekad XVII wieku do roku 1973 kościół służył nie tylko wiernym z Woli Rafałowskiej, ale też z Zabratówki. W końcowych dekadach XIX stulecia, jak pisał ks. Dobrowolski, w parafii było około 1200 wiernych, w tym z Zabratówki około 250. Tu się odbywały chrzty, pierwsze komunie, bierzmowania i śluby, a na tutejszym cmentarzu grzebano zmarłych z obydwu wsi. Ks. Urban opisał w kronice jak nastąpiło rozłączenie: – […] W tym roku [1973] Zabratówka odłączyła się od Woli Rafałowskiej, powstała parafią samodzielną, otrzymała Ks. Józefa Wolskiego na administratora, ten na polecenie Kurii Biskupiej z parafii Wola Rafał. otrzymał księgi chrztów, ślubów i pogrzebów dla Zabratówki. […] I już nigdy tak nie było, żeby w czasie jednej uroczystości, jak wspominał to ks. Szurek, wierni przyjęli 2700 komunikantów.
